Ứng Phó Khẩn Cấp

Giông bão là hiện tượng thiên tai thường thấy ở các nơi trên thế giới, nhất là các nước nằm ven biển vùng nhiệt đới. Hằng năm, bão thường xuất hiện ở miền Trung và miền Bắc nước ta nhiều lần.

Bão bắt đầu khi ánh nắng mặt trời vùng nhiệt đới khuấy đảo làm cho nước biển ấm lên bốc ra nhiều hơi nước, ngưng tụ thành những đám mây dày đặc. Đó chính là nơi tập trung khởi đầu năng lượng của một cơn bão. Đám mây này không đứng yên một chỗ mà quay tròn liên tục với vận tốc càng lúc càng nhanh hình thành nên một khu vực trống rỗng ở trung tâm, được khoa học đặt tên là mắt bão. Không khí ở tâm (mắt) bão rất êm ả và trong sáng, còn áp suất thì rất thấp (vùng áp thấp). Chính áp suất không khí giảm rất thấp ở mắt bão đã góp phần làm cho vùng bao quanh nó tích lũy thêm nhiều sức mạnh, tùy vào điều kiện nơi hình thành mà áp thấp sẽ mạnh lên thành bão hoặc tự tan đi .

     Một cơn bão đang hoành hành tại Thái Bình Dương (ảnh chụp từ vệ tinh)

Giông bão lớn tàn phá còn kinh khủng hơn lốc xoáy vì nó xuất hiện trên một diện tích rộng lớn và hoành hành trong một thời gian dài hơn lốc xoáy. Ngoài những cơn gió giật với tốc độ cao, nếu ở lục địa thì nó còn kèm theo sấm sét, mưa to kéo dài, gây ra lũ lụt, trượt đất… Nếu ở vùng biển thì phát sinh thủy triều dâng cao cùng với sóng lớn, mang đến những tổn thất rất lớn về người và của.

DỰ BÁO BÃO:

Hiện nay khả năng dự báo bão của khoa học đã đạt được 5 ngày trước khi xảy ra. Đó là nói đến những cơn bão có sức gió trung bình là 150 km/giờ. Hiện tại, tất cả những dữ liệu cơ sở về thời tiết đang được cung cấp bởi các vệ tinh thời tiết, các trạm quan trắc địa lý đặt trên tàu hoặc trên các phao nổi ở bề mặt đại dương. Từ khu vực mắt bão, họ sẽ chuyển các thông tin về nhiệt độ, áp suất và độ ẩm về trung tâm phân tích dữ liệu. Từ đó, các nhà chuyên môn sẽ tính toán và đưa ra dự báo về hướng phát triển của bão, đồng thời thông báo cho dân chúng biết để chủ động đối phó, giảm thiểu thiệt hại.

ĐỐI ĐẦU VỚI CƠN BÃO:

Cũng như đối đầu với lốc xoáy, để đương đầu với những cơn bão (thường xảy ra từ mùa Hè đến mùa Thu), các bạn cũng cần phải chuẩn bị một kế hoạch cho sự sinh tồn của mình và của gia đình trước khi cơn bão ập đến. Tuy nhiên, khác với lốc xoáy, các cơn bão thường được dự báo trước một thời gian khá lâu, đủ để cho chúng ta chuẩn bị.

• Theo dõi các thông báo về thời tiết trên radio, TV để theo dõi các biến chuyển về thời tiết, nhất là vào mùa có giông bão. Thường thì khi sắp có bão, người ta sẽ thông báo liên tục trên các thông tin đại chúng. Các bạn cần có một máy phát thanh (radio) sử dụng pin để theo dõi mọi diễn biến qua đài vì có thể điện bị cúp trong khi có bão. Hiện nay các mạng điện thoại di động đã kết hợp cùng trung tâm khí tượng quốc gia gửi các tin nhắn thông báo thông tin về bão.
• Chỗ an toàn nhất để tránh bão là tầng hầm trong nhà, nơi không có cửa sổ. Nếu nhà bạn không có tầng hầm, hãy đến bên trong một phòng nhỏ ở giữa nhà rồi núp dưới một vật nặng và chắc chắn.
• Trong cơn giông bão, hãy lắng nghe các thông tin về cơn bão (qua radio, TV) để biết cường độ và hướng đi của bão. Từ đó, các bạn quyết định xem nên ở nhà để chờ cơn bão đi qua hay chạy đến một nơi trú ẩn chắc chắn hơn.
  • Trong cơn bão đôi khi sẽ có một lúc gián đoạn, không mưa gió, đó là lúc mắt bão đi qua. Nên tận dụng thời gian này để dọn dẹp và gia cố nhà cửa, chạy nhanh về nhà (nếu đang ở ngoài đường)… Vì cơn bão sẽ nhanh chóng quay lại nên đừng lầm tưởng rằng cơn bão đã qua đi mà không đề phòng.
  • Nếu các bạn nghe thông báo một cơn bão đang tiến đến. Hãy chuẩn bị sẵn sàng

–  Nếu đang ở nhà thì: neo dằn nhà cửa, mái tôn, mái ngói. Gia cố vách, cửa, cửa kính, cột nhà…

–  Thu dọn các đồ phơi phóng, các bồn hoa hay những vật để trên lan can, bao lơn…

–  Đóng các cửa sổ cũng như cửa ra vào, nhất là những cửa ở trên gió. Nếu gió thổi tung một cửa của nhà bạn, thì những cơn gió sẽ ùa vào nhà và sẽ hất tung mái nhà của bạn. Có thể dùng ván để đóng thêm bên ngoài các cửa sổ, nhất là các cửa kính, đề phòng những mảnh vật bị gió thổi tông vào.

–  Khi giông bão kéo đến, nếu cần có thể tạm ngắt điện để tránh những sự cố bất ngờ.

–  Chuẩn bị sẵn đèn cầy, đèn bão, quẹt gas, đèn pin… đề phòng mất điện. Nếu có thể, tốt nhất là chuẩn bị một máy phát điện nhỏ.

–  Kiểm tra đường cống thoát nước, khai thông mương rãnh. Chuẩn bị các vật liệu chống nước tràn vào nhà.

–  Chuẩn bị chỗ trú ẩn, nếu thấy không an toàn hãy sơ tán ngay.

–  Chuẩn bị lương thực đủ cho ít nhất là 72 giờ cho mỗi thành viên trong gia đình và vật nuôi.

Nếu sau khi nghe các thông tin về cường độ và hướng đi của cơn bão mà cảm thấy căn nhà của bạn không an toàn, hãy lập tức cho gia đình di tản đến nơi trú ẩn an toàn. Khi đi nhớ mang theo túi đựng dụng cụ thiết yếu (xem phần Động đất) vì có thể các bạn và gia đình sẽ vắng nhà một thời gian.

Các cấp độ bão:

Những cơn bão được phân cấp theo thang bão Saffir-Simpson như sau:

• Cấp 1 : Tốc độ gió từ 120 ð 150 km/giờ (tương đương gió cấp 12 theo thang gió Beaufort)
• Cấp 2 : Tốc độ gió từ 150 ð 175 km/giờ.
• Cấp 3 : Tốc độ gió từ 175 ð 210 km/giờ. (Siêu bão)
• Cấp 4 : Tốc độ gió từ 210 ð 250 km/giờ.
• Cấp 5 : Tốc độ gió từ 250 km/giờ trở lên.

 Sau cơn giông bão:

Giống như động đất, lốc xoáy, bão tố hoặc các tai nạn khác, khi tai họa qua đi thì việc trước tiên là cấp cứu các nạn nhân, dập tắt các đám cháy, xử lý các đầu mối nguy hiểm… như đã đề cập các phần trước.

daosaigon.org

Lốc xoáy hay còn gọi là trốt, vòi rồng (Tornado) được hình thành do sự gặp gỡ của các khối không khí đối kháng nhau. Điều đó thường xảy ra trên các vùng bình nguyên rộng lớn, nhất là vùng Bắc Mỹ.

Lốc xoáy có hình dạng một cái phễu hay cái bông vụ xoáy tròn. Bên trong cơn lốc xoáy, không khí bị hút thẳng đứng rồi quay tròn với một tốc độ kinh khủng. Nếu chân phễu xoáy chạm mặt đất, nó sẽ hút mọi thứ tung lên cao rồi ném mạnh xuống đất. Tùy theo cường độ, nó có thể hút từ những mảnh giấy vụn cho đến những toa tàu lửa nặng hàng chục tấn. Lốc xoáy hình thành trên biển thì gọi là vòi rồng. Khi đó nước và đôi khi cả tôm cá bị hút vào phễu xoáy và mang đi xa có khi hàng trăm cây số rồi mới thả xuống.

Lốc xoáy là một hiện tượng phức tạp, khó có thể dự đoán trước được. Phần lớn chỉ xuất hiện trong vài phút và di chuyển vài trăm mét. Nhưng cũng có những cơn lốc xoáy, kéo dài hàng giờ và di chuyển hàng trăm cây số, gây ra thiệt hại không thua gì một trận ném bom cấp tập.

Ở tại tâm cơn lốc xoáy, tốc độ gió có thể đạt tới vận tốc 400 – 500km/giờ. Đây là loại gió mạnh nhất trên hành tinh của chúng ta. Khi xuất hiện, nó tạo nên một âm thanh như xé tai.

May mắn thay, chúng ta không phải là loại “ếch ngồi đáy giếng” để mò mẫm chống lại cái hiện tượng mà chúng ta không thể đoán trước được như hiện tượng “lốc xoáy”. Mỗi năm, các nhà khoa học và khí tượng học lại càng có những hiểu biết hơn về sự hình thành, đặc tính và sức mạnh của những cơn lốc xoáy. Càng ngày, các dự đoán càng nhanh hơn và chính xác hơn.

Nếu các bạn đã từng xem phim “Cơn lốc xoáy” (Twister) thì các bạn cũng có thể hình dung được sức mạnh của những cơn lốc xoáy cũng như sự dũng cảm của các nhà khí tượng học, những người chuyên đi “săn bão”. Nhờ những người như họ mà nhân loại mới có được phần nào hiểu biết về sức mạnh của thiên nhiên (cái mà họ gọi là “Ngón tay của Chúa” (The finger of God).

Mùa của các cơn lốc xoáy thường từ tháng Ba đến tháng Tám hàng năm, tuy nhiên nó cũng có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào trong năm. Hơn 80 phần trăm những cơn lốc xoáy xuất hiện khoảng từ 3 giờ chiều cho đến 7 giờ tối. Việc này giúp cho chúng ta có một khung thời gian nhất định để quan sát và phát hiện ra chúng trước khi nó ập tới.

Người ta có thể định lượng theo dấu vết để lại của cơn lốc mà phân loại cường độ của nó theo thang FUJITA dưới đây. Tuy nhiên thang đo này không thể mô tả tính chất vật lý của cơn lốc xoáy vì chúng rất đa dạng cả về cường độ lẫn đường kính cũng như thời gian xuất hiện.

Ngày nay, dù đã có những mạng lưới báo động ngày càng tinh xảo, nhưng con người vẫn còn bị bất ngờ do chủ quan hay thiếu thông tin và khi cơn lốc xoáy ập đến thì đã quá muộn.

PHÒNG CHỐNG NHỮNG CƠN LỐC XOÁY:

Một khi các bạn đã biết về sức mạnh khủng khiếp của một cơn lốc xoáy thì các bạn cũng cần phải biết một số bí quyết để phòng chống nó. Nhiều người có thể nghĩ rằng, họ chỉ lo có một việc là cái phễu xoáy đó đừng có quét qua trên họ, mà không hề biết cách chuẩn bị trước cũng như các công việc phải làm sau khi cơn lốc qua đi. Như thế, sẽ giảm bớt những thiệt hại hay thương vong mà đáng lý ra không phải có.

Chuẩn bị đối phó với những cơn lốc xoáy:

Tốt nhất là các bạn phải biết chuẩn bị sẵn sàng trước khi có một cơn lốc xoáy ập đến.

• Xác định vị trí ẩn núp tốt và an toàn nhất trong nhà của bạn và cả nơi bạn làm việc.
• Hầm ngầm là chỗ trú ẩn để tránh lốc xoáy là tốt nhất. Nếu không có hầm ngầm thì một phòng ở giữa nhà hoặc hành lang ở tầng trệt.
• Nếu nhà bạn nằm trên hành lang của những cơn lốc xoáy. Bạn cần phải biết những nơi mà bạn và gia đình bạn có thể ẩn núp, gần những nơi mà bạn và gia đình thường sinh hoạt nhiều nhất, chẳng hạn như những cao ốc công cộng, bệnh viện, siêu thị, trường học, nhà thờ…
• Hướng dẫn cho mọi thành viên trong gia đình, nhất là trẻ em biết chạy vào những nơi trú ẩn gần nhất khi có báo động.
• Ấn định nơi chốn và thời gian gia đình của bạn sẽ gặp nhau sau khi tai họa qua đi.
• Chụp hình cơ ngơi của bạn và photo các giấy tờ quan trọng rồi để trong một cái hộp. Cất cái hộp ấy ở một nơi an toàn, bên ngoài căn nhà của bạn để làm cơ sở và bằng chứng pháp lý về sau.
• Những vùng thường xuyên xảy ra lốc xoáy, người ta thường lập những trạm quan sát để thông báo kịp thời cho cư dân trong vùng. Hãy lắng nghe những thông báo và hướng dẫn của họ trên radio, TV…
• Khi nghe thông báo, hãy quan sát bầu trời. Nếu các bạn thấy bất kỳ một đám mây hình phễu quay vòng vòng nào, hãy lập tức gọi điện cho chính quyền địa phương. Nếu có vẻ như chúng sẽ quét ngang chỗ của bạn, hãy lập tức tìm nơi trú ẩn tại các tòa nhà hay các công trình xây dựng kiên cố càng sớm càng tốt.
• Trong thời gian được cảnh báo, mọi người phải ở nơi trú ẩn và mở radio hoặc TV lên để theo dõi tình hình, và chờ cho đến khi nào được thông báo “an toàn” mới được rời khỏi nơi đó.
• Có một thứ mà chúng tôi không thể đề cập tới được, đó là sự bén nhạy trong cảm nhận của bạn về việc xác định bất kỳ sự nguy hiểm nào. Cho dù ở trong vùng của bạn không có hệ thống báo động lốc xoáy thì một số điềm báo cũng giúp cho bạn tiên đoán là sắp có một trận lốc xoáy. Thí dụ: Nếu các bạn thấy mây dông với những vẩy nhỏ và tròn ở phía dưới (người ta gọi là mây vú) thì đó là dấu hiệu sắp có lốc xoáy, hãy chuẩn bị đề phòng.

• Nếu trong vùng có lốc xoáy đang đe dọa thì bầu trời chung quanh đột ngột tối đen, không khí nặng nề oi bức và bạn bắt đầu nghe một âm thanh đều đều.
• Quan sát hành vi của các con vật nuôi của bạn xem có gì khác thường không? Có vẻ lo lắng cuống cuồng không? Các bầy chim hoang dã trong vùng có bay một cách nháo nhác hoảng loạn không?
• Nếu bạn nhìn thấy “cái vòi” của cơn lốc xoáy từ xa qua các rặng cây mà nó có vẻ như không di chuyển sang trái cũng như sang phải thì đúng là nó đang đi thẳng tới ngay bạn đó. Tìm kiếm chỗ trú ẩn ngay.
• Khi cơn lốc xoáy ập đến, thì âm thanh của nó khủng khiếp giống như âm thanh của một chiếc phản lực cơ Jumbo cất cánh ngay ngay trên đầu của bạn. Nếu bạn không sống ở gần đường băng của một phi trường lớn thì có lẽ bạn chưa bao giờ nghe được một âm thanh như vậy. Lúc này thì đừng lo lắng hay tò mò đi ra ngoài để kiểm tra, đã quá trễ để làm việc đó.
• Nếu có một cơn lốc xoáy bất ngờ tấn công khu vực của chúng ta. Một lời khuyên đơn giản nhất. Tìm ngay chỗ trú ẩn.

ỨNG PHÓ LỐC XOÁY:

Khi một cơn lốc xoáy đánh vào khu vực của chúng ta, các bạn hãy hành động như sau:

 Nếu đang ở trong nhà:

• Chạy nhanh tới nơi trú ẩn mà bạn đã chuẩn bị trước và ở đó cho đến khi cơn lốc xoáy qua đi. Nếu không có thì vào một phòng nhỏ không có cửa sổ (như phòng tắm, nhà kho…)
• Sử dụng gối, nệm ghế salon… hay cánh tay của bạn để bảo vệ đầu và cổ.
• Núp dưới một vật nặng và giữ chặt nó.
• Nếu đang ở trong một nhà di động (mobile home) hãy ra ngoài và tìm một chỗ trú ẩn khác. Một nhà di động dễ dàng bị lật nhào bởi cơn lốc xoáy nếu không được neo dằn cẩn thận.

Đang ở nơi công cộng:

Trường học, bệnh viện, nhà máy, trung tâm thương mại…

• Đi xuống tầng hầm, phòng trung tâm, phòng tắm, nhà kho… nơi nào càng thấp càng tốt.
• Tránh những nơi có mái rộng như hội trường, phòng ăn uống, phòng tập thể dục, đại sảnh…
• Tránh xa cửa sổ và chỗ trống trải.
• Núp dưới một cái bàn hay vật nặng và giữ chặt nó.

Đang ở ngoài trời:

• Nếu có thể thì chạy nhanh vào bên trong một toà nhà vững chãi.
• Nếu không có hầm trú ẩn hay không có thời gian để chạy vào nhà, hãy nằm dài xuống một đường mương, chui vào một cống nước, núp dưới một cái hố…
• Dùng cánh tay để che chở đầu và cổ của bạn.

Đang ở trong xe:

Đừng bao giờ cố gắng chạy thoát một cơn lốc xoáy bằng xe (trừ trường hợp đang ở một xa lộ trống trải). Mưa đá và các cơn mưa nặng hạt cũng như các xe cộ khác trên đường sẽ làm cản trở việc di chuyển của bạn. Trong khi đó cơn lốc lại có thể đi chuyển bất kỳ phương hướng nào nó muốn với tốc độ có thể lên đến 120 km/giờ và nó có thể nhẹ nhàng nâng chiếc xe của bạn lên và ném nó xuyên qua không khí.

• Dừng xe lại nhưng không đậu dưới các cây lớn, trụ điện, dây điện và các vật có thể ngã đè lên xe của bạn.
• Rời khỏi xe ngay lập tức và chạy nhanh vào bên trong một toà nhà để tìm chỗ trú ẩn.
• Nếu không có hầm trú ẩn hay không có thời gian để chạy vào nhà, hãy nằm dài xuống một đường mương, chui vào một cống nước, núp dưới một cái hố… cách xa xe của bạn.
• Dùng cánh tay để che chở đầu và cổ của bạn.

SAU CƠN LỐC XOÁY:

Giống như động đất, bão tố hoặc các tai nạn khác, khi tai họa qua đi thì việc trước tiên là cấp cứu các nạn nhân, dập tắt các đám cháy, xử lý các đầu mối nguy hiểm…

• Mang một đôi giày có đế tốt để tránh gây thương tích từ những mảnh vỡ, đinh nhọn, dằm cây…
• Tự kiểm tra và chữa trị các vết thương của chính mình.
• Cấp cứu và di tản những người chung quanh.
• Nếu ngửi thấy mùi khí ga hay mùi các hóa chất, hãy tránh xa khu vực đó ngay.
• Kiểm tra ống dẫn ga, đường dây điện, ống nước… nếu cần thì chính bạn hay nhờ người khác gia cố hay sửa chữa ngay.
• Lắng nghe tin tức từ radio, truyền hình để biết những thông tin hay hướng dẫn cần thiết.
• Kiểm tra những nhà hàng xóm láng giềng của bạn, có thể họ đang cần sự giúp đỡ, nhất những trẻ em, người già và người tàn tật.
• Không lái xe đi đâu trừ trường hợp khẩn cấp để đường phố thông thoáng. Ưu tiên cho các loại xe cấp cứu, chữa cháy…
• Quay phim hay chụp hình những cảnh quang bị tàn phá trong khu vực để làm tư liệu cho những ai cần đến.

GHI CHÚ QUAN TRỌNG:

1. Hầm ngầm ở trong nhà là nơi trú ẩn an toàn và tốt nhất đối với những cơn lốc xoáy.
2. Lốc xoáy tấn công với những cơn gió có tốc độ kinh hồn, nó có thể lên đến 400 – 500 km/giờ. Những cơn gió này có thể nhổ bật gốc những cây đại thụ và một số kiến trúc trong vòng vài giây.
3. Những thương vong liên quan đến lốc xoáy thường là do các kiến trúc sụp đổ, do bị trúng các vật hay các mảnh bay loạn xạ trong không trung, bị hất tung lên rồi ném xuống đất khi đang ở ngoài trời hay ở trong xe hơi…
4. Nếu cơn lốc xoáy có kèm theo giông bão thì thiệt hại khó mà lường được.

Bởi SaigonScouts

Con người giữ sự sống bằng cách hít thở không khí vào phổi. Khi một người ngưng thở thì đây là một tình trạng đe dọa mạng sống được gọi là ngưng hô hấp. Thường thì khi nạn nhân ngừng thở, họ có thể thở lại nếu người ta tìm cách đưa không khí vào phổi họ, làm kích thích cho họ thở lại. Tuy nhiên, nếu nạn nhân ngừng thở  thì có thể kéo theo việc tuần hoàn – hô hấp ngừng hoạt động, nghĩa là họ không còn thở và tim cũng không còn đập.

Nếu phổi của nạn nhân ngừng tiếp nhận khí oxy, thì nạn nhân sẽ bị tổn thương não tùy theo thời gian dài hay ngắn, tính từ lúc nạn nhân ngưng thở như sau:

• Từ 4 – 6 phút: có thể tổn thương não.
• Từ 6 – 10 phút: não đã bị tổn thương.
• Trên 10 phút: não bị tổn thương không hồi phục và chết.

Vì thế, một trong những điều quan trọng là chúng ta phải tái lập lại hơi thở một cách nhanh chóng và chính xác.

Kỹ Thuật Hô Hấp Nhân Tạọ là một phương pháp đưa không khí từ ngoài vào phổi và đẩy không khí ở trong phổi ra ngoài để thay thế cho hô hấp tự nhiên khi nạn nhân ngừng thở. Việc ngừng thở sẽ dẫn đến hiện tượng thiếu oxy trong máu và tế bào thần kinh.

Do đó, cấp cứu người bị ngạt thở phải tranh thủ thời gian từng giây. Vì vậy, người cấp cứu cần phải:

• Phát hiện sớm sự ngạt thở.
• Biết cấp cứu nhanh chóng và đúng phương pháp.
• Biết những việc nên làm và những việc không nên làm trong những trường hợp đặc biệt.

NHỮNG NGUYÊN NHÂN GÂY NGẠT THỞ :

• Chết đuối: Người không biết bơi (kể cả người biết bơi cũng có thể chết đuối), bị ngã chìm xuống nước chỉ sau 2 – 3 phút sẽ bị ngạt thở.
• Bị vùi lấp: Nhất là khi ngực bị đè ép, mũi, miệng bị đất cát nhét kín, nạn nhân có thể bị ngạt thở nhanh chóng.
• Hít khí độc: Người ở lâu trong hầm kín chật hẹp, thiếu dưỡng khí hoặc bị ngạt thở bởi khí CO (Monoxit carbon) tạo ra do cháy, nổ…
• Tắt đường hô hấp trên: Do thắt cổ hay bị bóp cổ, do chất nôn, do thức ăn vào ngược từ dạ dày bịt tắt đường thở, do tụt lưỡi ở nạn nhân hôn mê, điện giật… 

NHẬN BIẾT NẠN NHÂN BỊ NGẠT THỞ :

Khi một người bị ngạt thở, họ sẽ có những biểu hiện sau:

• Hô hấp ngừng hoàn toàn, lồng ngực, thành bụng bất động.
• Nạn nhân nằm yên, bất tỉnh, không cử động.
• Sắc mặt nhợt nhạt hoặc tím tái, tứ chi giá lạnh.
• Tim có thể ngưng đập, mạch không sờ thấy.

Kiểm tra nạn nhân thấy ngưng thở bằng cách đặt má của bạn trước miệng nạn nhân (cách khoảng 3 – 5 cm), và nhìn vào ngực họ. Nếu muốn, bạn cũng có thể đặt một bàn tay lên vùng trung tâm của ngực họ. Việc này giúp bạn kiểm tra được xem nạn nhân có thở không theo phương pháp: Cảm nhận, Nghe, Nhìn, Ngửi:

1. Bạn có thểCảm nhận hơi thở nạn nhân phả vào má bạn.
2. Bạn có thểNghe thấy không khí vào và ra khỏi phổi của nạn nhân.
3. Bạn có thểNhìn thấy độ nâng lên và hạ xuống của ngực nạn nhân.
4. Bạn có thểNgửi thấy hơi thở của họ khi không khí thoát ra.

Nếu bạn đặt tay của bạn lên ngực nạn nhân, bạn cũng có thể cảm thấy ngực của họ nâng lên hạ xuống dựa vào tay bạn. Tìm những dấu hiệu này trong khoảng 10 giây. Nếu không thấy dấu hiệu (hoặc chỉ thở chậm hơn 6 lần/phút), thì nạn nhân không có khả năng để tự đưa không khí vào trong cơ thể họ. Để giúp họ, bạn cần phải thực hiện sơ cứu về hô hấp.

CÁCH XỬ TRÍ :

Loại bỏ nguyên nhân ngạt thở – Cố gắng khai thông đường thở càng nhanh càng tốt –  Tiến hành hô hấp nhân tạo.

+ Loại bỏ nguyên nhân gây ngạt thở:

Các bạn cần đưa nạn nhân ra khỏi nơi gây ngạt thở như bới đất cho người bị vùi lấp, vớt người chết đuối, kéo người bị ngạt thở ra khỏi nơi đầy khói, cắt dòng điện đối với người bị điện giật.

+ Khai thông đường thở:

• Nới rộng cổ áo, cà vạt, dây nịt, dây thắt cổ.
• Cố gắng mở miệng nạn nhân bằng cách dùng một tay chịu ở trán, một tay ấn ở cằm hoặc đẩy góc xương hàm dưới ra trước.
• Lau chùi đất, máu, đờm dãi ở mũi, miệng, dùng ngón tay, nếu có quấn vải càng tốt, thọc tay vào miệng móc đàm, ngoại vật, thức ăn ói mửa ra. Khi cần, ta có thể hút trực tiếp bằng miệng cho sạch đờm dãi.

+ Tiến hành hô hấp nhân tạo:

 Có nhiều phương pháp nhưng thông dụng và hiệu quả nhất là phương pháp “Miệng qua miệng” (Mouth by mouth). Nếu ngưng tim thì kết hợp với “Hồi sinh tim phổi CPR”.

Khi làm hô hấp nhân tạo cần chú ý:

• Làm ở chỗ thoáng khí, không để nhiều người xúm quanh.
• Không để nạn nhân nằm ở chỗ giá lạnh.
• Móc đàm nhớt hay chất ói mửa thường có ở nạn nhân bị ngạt.
• Làm rất kiên trì cho đến khi hô hấp tự nhiên hồi phục.

Lưu ý: Bình tĩnh và kiên nhẫn. Các bạn làm các động tác đúng theo nhịp điệu, không nhanh quá và cũng không chậm quá. Các động tác có khi kéo dài hàng giờ nên không được chán nản. Vì vậy các bạn cần phải có người hỗ trợ khi quá mệt mõi.

CÁC PHƯƠNG PHÁP HÔ HẤP NHÂN TẠO:

 PHƯƠNG PHÁP MIỆNG QUA MIỆNG:

Đây là phương pháp dễ làm và có hiệu quả nhất.

Đặt nạn nhân nơi thoáng mát, nới lỏng quần áo, dây nịt, cà vạt… Nếu có thể thì nên để nạn nhân nằm ngửa trên một mô đất cao, hay bàn ghế, giường… để chúng ta đỡ cúi mặt gập người khi thao tác. Nếu trong miệng và cổ họng nạn nhân có vướng cái gì. Hãy quấn vải vào đầu ngón tay móc sạch ra, đoạn lau miệng cho sạch.

Cách thao tác:

• Kéo đầu nạn nhân càng ngửa về phía sau càng tốt, kéo hoặc đẩy hàm dưới cho miệng nạn nhân mở ra (hình 1).
• Dùng bàn tay vừa đẩy trán nạn nhân vừa bịt mũi của họ lại bằng ngón trỏ và ngón giữa. Bàn tay kia dùng banh hàm nạn nhân và kéo miệng mở ra.
• Hít đầy lồng ngực, đoạn há miệng rộng rồi áp sát vào miệng nạn nhân. Thổi hơi mạnh đồng thời liếc mắt nhin lồng ngực của nạn nhân xem có phồng lên không? (hình 2).

• Nghiêng đầu lắng tai nghe hơi thở trở ra (hình 3).
• Lặp lại động tác 2 và 3 với nhịp điệu:

• Người lớn: 12 lần trong 1 phút
• Trẻ em; 20 lần (thổi nhẹ)

• Tiếp tục như vậy cho đến khi nạn nhân trở lại bình thường.

Chú ý: Nếu thấy thổi hơi vào và không thở hơi ra. Hãy kiểm soát lại vị trí đầu và cằm.
PHƯƠNG PHÁP XOA BÓP TIM NGOÀI LỒNG NGỰC (HỒI SINH TIM PHỔI = CPR):

Khi nạn nhân bị ngưng tim (áp tai vào lồng ngực không nghe tim đập và sờ mạch không thấy mạch đập), bạn phải tiến hành cấp cứu tại chỗ ngay lập tức bằng cách bóp tim ngoài lồng ngực (tức Hồi sinh tim phổi CPR).

Cách thao tác:

Để nạn nhân nằm trên mặt phẳng cứng, bạn quỳ gối bên trái nạn nhân. Hai bàn tay chồng lên nhau rồi để trước tim, tương ứng với điểm giữa hai núm vú, ấn sâu xuống khoảng 4 – 5 cm rồi nới lỏng tay ra. Nhịp độ ép nén 100 lần/phút. Trẻ sơ sinh có thể phải ép tim đến 120 lần/phút. Phải kết hợp cả ép tim với thổi ngạt, cứ 30 lần ép tim lại thổi ngạt 2 lần,

     Cách thổi ngạt:

1. Một tay kéo đầu nạn nhân càng ngửa về phía sau càng tốt,tay kia kéo hoặc đẩy hàm dưới cho miệng mở ra.
2. Dùng bàn tay vừa đẩy trán nạn nhân vừa bịt mũi của họ lại bằng ngón trỏ và ngón giữa. Bàn tay kia dùng banh hàm nạn nhân và kéo miệng mở ra.
3. Hít đầy lồngngực, đoạn há miệng rộng rồi áp sát vào miệng nạn nhân. Thổi hơi mạnh trong khoảng 1 giây, vừa thổi vừa liếc mắt nhìn lồng ngực của nạn nhân. Nếu thổi thành công sẽ thấy lồng ngực của nạn nhân phồng lên.

Sau khi bệnh nhân tự thở được, cho nằm ở tư thế hồi phục và tìm cách đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị tiếp.

PHƯƠNG PHÁP NIELSEN:

Đây là phương pháp hơi cổ điển, hiện nay ít người áp dụng. Nhưng nếu bạn không muốn áp miệng mình vào miệng người bệnh vì một lý do nào đó thì đây là phương pháp khả thi.

Ðặt nạn nhân nằm sấp trên mặt cứng, hai tay gấp, mỏm khuỷu ngang vai, hai bàn tay úp chồng lên nhau và kê dưới cằm để đầu hất ngược ra sau. Bạn quỳ gối trước đầu nạn nhân, đặt hai bàn tay lên hai xương bả vai ngang nách của nạn nhân.

Bạn giữ hai tay thẳng, chồm người tới trước, ấn mạnh xuống lưng nạn nhân rồi buông ra đột ngột.

Hít vào: Nắm hai cánh tay của nạn nhân gần mỏm khuỷu, kéo cánh tay lên trên và về phía đầu nạn nhân, đồng thời bạn hơi ngã người ra sau (khi kéo, hai bàn tay nạn nhân không rời khỏi cằm, đầu không nhấc lên khỏi bàn tay), xong đặt tay về tư thế lúc đầu và tiếp tục làm thao tác giúp thở ra.

Làm với nhịp độ 10 – 12 lần trong 1 phút. Phương pháp này thích hợp trong cấp cứu chết đuối vì cần cho nạn nhân nằm sấp để tống nước trong bụng ra ngoài. Bạn cần có người đứng gần kế bên để thay thế cho mình khi quá mệt, tránh gián đoạn việc hô hấp.

PHƯƠNG PHÁP SYLVESTER:

Đây cũng là phương pháp cổ điển, ít người áp dụng, nhưng cũng rất hiệu quả.

Ðặt nạn nhân nằm ngửa trên mặt đất cứng. Nâng cao vai nạn nhân bằng cách lót mền, gối, để đầu bật ngửa ra sau, cằm hướng lên trời. Người cấp cứu quỳ ở phía đầu nạn nhân, nắm chặt hai cổ tay nạn nhân.

Thở ra: Ðưa 2 cẳng tay nạn nhân gập vào trước ngực và ép mạnh. Tư thế người cấp cứu nghiêng mình tới trước, hai tay duỗi thẳng.

Hít vào:  Người cấp cứu ngã người ra sau, đến khi mông đặt lên gót chân; đồng thời kéo bẹt hai tay nạn nhân ra cho đến khi chấm đất.

Ðộng tác này làm nâng cao xương sườn, giúp không khí chui vào phổi. Làm với nhịp 15 – 20 lần trong 1 phút. Phương pháp này áp dụng cho nạn nhân không nằm sấp được, như nạn nhân ngạt thở do bị vùi lấp, mới bới được nửa người trên.

 daosaigon.org

Cho dù bạn tiến hành sơ cứu một trẻ nhỏ hay một người lớn bị nghẹt thở do dị vật lọt vào đường hô hấp thì chắc chắn điều quan trọng nhất lúc đó mà bạn nhận thấy là phải được chuẩn bị trước hay phải được đào tạo đầy đủ về sơ cứu.

Các kỹ thuật thông thường là vỗ lưng và đẩy ngực hoặc bụng để đánh bật dị vật gây tắc nghẽn đường thở ra ngoài. Tiếp theo là tiến hành kỹ thuật hồi sinh tim phổi đã được sửa đổi (modified CPR) nếu trẻ nhỏ bất tỉnh. Lưu ý rằng có nhiều kỹ thuật khác nhau có thể thực hiện tùy thuộc vào việc bạn đang sơ cứu một trẻ nhỏ dưới 2 tháng tuổi hoặc một trẻ nhỏ hay trẻ mới biết đi hơn 1 tuổi – cả hai đều có những kỹ thuật khác nhau.

Những điều cần làm:

• Khuyến khích trẻ ho, nếu trẻ nhỏ đang ho hoặc nôn khan, điều này có nghĩa rằng đường thở của trẻ chỉ bị tắc nghẽn một phần vì vậy trẻ không bị thiếu oxy hoàn toàn.

• Hãy đứng bên cạnh cổ vũ, động viên bé tiếp tục ho. Phản xạ ho và ọe có thể giúp bé tống được vật lạ ra ngoài trong vòng một phút.
• Tỏ ra bình tĩnh để bé hiểu rằng mọi chuyện vẫn ổn, như vậy bé sẽ không bị hoảng sợ. Theo dõi xem sau khi ho bé có dễ thở hơn hay không.
• Kiểm tra miệng bé và lấy ra những thứ bạnnhìn thấy trong đó. Tuyệt đối không dùng ngón tay mò mẫm tìm vật lạ, chỉ móc ra những thứ mà bạn nhìn thấy. Dù bạn có làm gì thì cũng không được cố gắng loại bỏ tắc nghẽn bằng cách chọc tay của bạn vào họng của trẻ. Điều này có thể làm cho dị vật chui vào họng sâu hơn hoặc gây tổn thương họng của trẻ hoặc kích thích gây co thắt thanh quản.

• Không cho bé uống bất cứ thứ gì trừ khi bé sặc phải đồ vật khô, ví dụ như bánh quy. Việc đưa thêm nước vào có thể làm tình hình tồi tệ hơn.
• Nếu sau khi cơn ho dịu đi, bạn vẫn tiếp tục nghe thấy tiếng thở ồn ào hay tiếng ho thì hãy đưa bé đi khám bác sĩ ngay lập tức, có thể vật lạ đã đi sâu vào phế quản.
• Nếu bé thở khó khăn trong vòng vài phút, gọi ô tô cấp cứu ngay.

 Nếu trẻ không thể khóc hoặc kêu la thì chứng tỏ đường thở đã bị tắc nghẽn hoàn toàn và trẻ sẽ không thể tự loại bỏ tắc nghẽn khi ho. Các triệu chứng khác chứng tỏ đường thở bị tắc nghẽn bao gồm:

• Trẻ phát ra âm thanh kỳ cục, the thé hoặc không thể phát ra âm thanh nào được.
• Nắm chặt cổ họng.
• Da chuyển mầu đỏ ửng hoặc xanh.
• Môi và móng tay chuyển mầu xanh.
• Bất tỉnh.

Hãy tiến hành sơ cứu ngay lập tức:

Nếu có thể, nhờ một người gọi điện cho dịch vụ cấp cứu y tế (115) ngay lập tức, trong khi bạn thực hiện sơ cứu.

Nếu bạn chỉ có một mình bên cạnh bé, tiến hành sơ cứu ngay lập tức, tiến hành sơ cứu trong 2 phút, sau đó dừng lại và gọi dịch vụ cấp cứu y tế; tiếp tục quay lại tiến hành sơ cứu cho tới khi nhân viên y tế đến. 

ĐỂ THÔNG ĐƯỜNG THỞ CHO BÉ SƠ SINH:

• Giữ em bé nằm sấp giữa cánh tay của bạn, cho đầu của em bé thấp hơn so với phần còn lại của cơ thể. Bạn có thể tì cẳng tay của bạn trên chân của bạn để hỗ trợ.
• Vổ em bé một cách nhẹ nhàng nhưng kiên quyết, 5 lần vào giữa lưng bằng cách sử dụng gan bàn tay của bạn.
• Tiếp theo, quay mặt bé lên, chăm sóc để bảo vệ đầu của bé. Tựa cánh tay của bạn trên đùi để hỗ trợ.

• Đặt hai ngón tay của bạn lên giữa ngực của bé, ngang dưới hai núm vú, rồi đẩy xuống, mạnh và nhanh. Bạn nên đẩy từ ¹/₃ đến ½ độ sâu ngực của bé năm lần.
• Cố gắng đánh bật các dị vật với mỗi lần đẩy. Không nên làm tất cả năm cái một lúc.
• Kiểm tra miệng của bé sau mỗi lần đẩy và loại bỏ các dị vật làm ngạt.
• Lặp lại việc vỗ lưng và đẩy ngực cho đến khi em bé của bạn đã nôn ra các dị vật gây ngạt thở. Bạn sẽ biết khi nào thì điều này xảy ra, bởi vì lúc đó em bé của bạn sẽ bắt đầu khóc, thở, hoặc ho.
• Nếu em bé của bạn bị bất tỉnh, hãy làm theo các bước hướng dẫn dưới đây:

Khi nào thì gọi bác sĩ hoặc đến phòng cấp cứu:

Đưa con bạn đi chăm sóc y tế khẩn cấp sau khi trải qua bất kỳ trường hợp ngạt thở nặng.

Cũng cần phải chăm sóc y tế khẩn cấp cho một đứa trẻ nếu:

• Có những cơn ho dai dẳng, chảy nước dãi, nôn, thở khò khè, khó nuốt, hoặc khó thở.
• Da của em chuyển sang màu xanh, người chao đảo hoặc vô thức trong sinh hoạt, ngay cả khi em có vẻ như đã phục hồi.
• Bạn nghĩ rằng đứa trẻ đã nuốt phải một vật lạ sản xuất từ nước ngoài như một món đồ chơi hoặc pin.

Nếu con của bạn đã có một triệu chứng có vẻ như là ngạt thở nhưng đã hồi phục hoàn toàn sau một cơn ho. Tuy bé không cần chăm sóc y tế ngay lập tức nhưng bạn cũng nên gọi cho bác sĩ của bạn.

THÔNG ĐƯỜNG THỞ CHO THIẾU NIÊN:

Những thủ thuật ở trên, chúng ta chỉ áp dụng cho trẻ sơ sinh nhưng đối với trẻ đã lớn, chúng ta phải dùng cách khác.

Nếu thấy trẻ có một vài triệu chứng dưới đây:

• Không thể khóc hoặc kêu la.
• Cổ khò khè, thở hổn hển, the thé thì thầm.
• Lỗ mũi đỏ lên.
• Thành ngực giữa xương sườn và các phần mềm trên xương cổ và xương ngực giãn ra.
• Hai tay ôm chặt vào cổ họng.
• Lăn lộn xung quanh và chảy nước dãi.
• Chảy nước mắt.
• Da chuyển mầu đỏ ửng hoặc xanh.
• Môi và móng tay chuyển mầu xanh.
• Bất tỉnh.

Hãy lập tức tiến hành sơ cứu ngay.

Nếu nạn nhân còn tỉnh:

1/ Vỗ lưng:

• Trấn an trẻ.
• Để trẻ đứng hay ngồi, gập người ra phía trước, đầu thấp hơn ngực.
• Động viên trẻ ho khạc vật gây ngạt ra.
• Vỗ mạnh 5 lần lên lưng nạn nhân, chỗ giữa hai xương vai.

• Nếu vỗ lưng như vậy mà không thấy hiệu quả, các bạn hãy thử sử dụng phương pháp Heimlich để tận dụng lượng không khí còn trong buồng phổi nạn nhân để đẩy vật lạ ra ngoài.

2/ Phương pháp Heimlich:

Các bạn đứng sau lưng của trẻ, hai chân đứng theo tư thế trước sau, chân trước đặt giữa hai chân của trẻ, choàng tay qua người của trẻ. Nắm hai tay sao cho lòng bàn tay úp xuống, đặt vị trí  của ngón tay cái dựa vào phần dưới của mỏm xương ức của trẻ. Kéo thật mạnh tay theo hướng từ trước ra sau và từ dưới lên trên. Kiểm tra miệng của nạn nhân  xem dị vật đã văng ra chưa, nếu chưa thì kéo mạnh 5 cái. Kiểm tra lại rồi ấn 5 cái nữa. Tiếp tục kiểm tra cho đến khi thấy sạch những chất đã gây ngạt thở cho trẻ.

Nếu trẻ bất tỉnh:

Nếu thức ăn hoặc dị vật bị mắc kẹt trong cổ họng và chặn dòng chảy của oxy đến não, thì cuối cùng trẻ sẽ mất ý thức. Việc chuẩn bị sẵn sàng để xử trí với một đứa bé bị ngạt thở bất tỉnh bằng cách sử dụng thủ thuật hồi sức tim phổi (CPR). Việc điều trị có hơi khác nhau giữa người lớn và trẻ em dưới 9 tuổi.

1. Để cho trẻ nằm ngữa trên một cái bàn, giường hoặc sàn nhà.
2. Tìm những vật lạ mà bạn nhìn thấy ở trong miệng của trẻ. Dùng ngón tay để lấy ra, nhưng không thọc sâu vào khí quản của trẻ.

3. Nhẹ nhàng nghiêng đầu của trẻ trở lại để mở đường thở.
4. Nghiêng tai của bạn sát miệng đứa trẻ, để bạn có thể nghe và cảm nhận hơi thở của bé. Nếu bé không thở thì tiến hành bước tiếp theo.

5. Phủ miệng và mũi của bé bằng miệng của bạn và thổi một hơi ngắn nhanh. Hãy để không khí đi ra và lặp lại một lần nữa. Nên nhớ phổi của bé nhỏ hơn nhiều so với bạn và bạn chắc không muốn làm hỏng chúng.
6. Thực hiện ép nén ngực với một tốc độ khá nhanh, khoảng100 cái/phút. Bạn có thể đếm to để dễ nhớ. Mỗi lần nén 30 cái.

       Cách nén:

• Hãy tưởng tượng một đường thẳng được vẽ giữa 2 núm vú của em bé.
• Tìm tâm điểm giữa 2 núm vú của bé và đặt 2 bàn tay của bạn lệch bên dưới một chút.
• Nhấn 2 bàn tay vào ngực để nén xuống 1.5 inches (4 cm).
• Mỗi chu kỳ nén là 2 lần thổi ngạt và 30 cái ép ngực.

7. Kiểm tra hơi thở của bé. Nếu không thấy bé thở, lặp lại thổi 2 hơi và tiếp theo là 30 cái ép ngực. Tiếp tục kiểm tra sau mỗi chu kỳ và thực hiện hô hấp nhân tạo cho đến khi bé có thể vượt qua tình trạng khẩn cấp.

 daosaigon.org